Περί δημοκρατικής αριστεράς

Στην Ελλάδα δεν υπάρχει δημοκρατική αριστερά· η κοινωνική αριστερά απουσιάζει. Υπάρχει ένα “φιλεργατικό”, γραφειοκρατικό κόμμα με σοσιαλφασιστικές βλέψεις –το ΚΚΕ– καθώς και ο ΣΥΡΙΖΑ, ένας εξίσου “φιλεργατικός”, δημαγωγικός σχηματισμός που κολακεύει τη δήθεν εξεγερμένη νεολαία και το “λαό”, πασχίζοντας να ξεπεράσει το ΚΚΕ σε επαναστατικότητα, κινητικότητα και φωνασκίες.
[…]
Καθώς, όσα ενώνουν το ΣΥΡΙΖΑ με το ΚΚΕ είναι περισσότερα και σημαντικότερα από όσα τον χωρίζουν, η κυρίαρχη φυσιογνωμία της ελληνικής αριστεράς είναι σταθερά δογματική και θηριώδης· με φωνή διαπεραστική, με ύφος επιθετικού θύματος· χωρίς δημοκρατική παιδεία· χωρίς σεβασμό στους θεσμούς· “εργατιστική”, “οικονομιστική”, λαϊκιστική.
[…]
O ΣΥΡΙΖΑ, ένα συνονθύλευμα, ένα αποτέλεσμα ανακύκλωσης κομμουνιστογενών δυνάμεων (στην πραγματικότητα, το επίθετο “κομμουνιστογενής” αναιρεί το περιεχόμενο της αριστεράς, αλλά λίγοι συμφωνούμε σ’ αυτό) δημιουργήθηκε ως αντίθεση στο νεοφιλελευθερισμό, χωρίς να προηγηθεί σαφής και ηχηρή ρήξη με την ιστορία και το ήθος του ΚΚΕ. Αντιθέτως, ομάδες και άτομα που συνεργάστηκαν κατά καιρούς με το Συνασπισμό και το ΣΥΡΙΖΑ σέβονται και αναπαράγουν την ιδεολογία και τις “θυσίες” της παραδοσιακής αριστεράς που δεν είναι αριστερά. Και της μη-παραδοσιακής, υπό την έννοια ότι ο ΣΥΡΙΖΑ υποστηρίζει και εφαρμόζει, όπου λάχει, μια υπερεπαναστατική, άκαμπτη και άχαρη ρητορική. Προπάντων μη μας κατηγορήσουν για έλλειμμα αντάρτικου πνεύματος και φρασεολογίας...
Οποιαδήποτε ανανεωτική τάση κατασιγάζεται προτού εκδηλωθεί· κάθε αντικομμουνιστική, πλην όμως αριστερή, αντίληψη –που σημαίνει ανθρωπιστική, ρεαλιστική, που προάγει την ατομική ελευθερία και ευτυχία– θεωρείται ηθικά απαράδεκτη.
[…]
Ο ΣΥΡΙΖΑ συνιστά μέρος ενός ευρωπαϊκού (και παγκόσμιου) φαινομένου, μιας και δίπλα στα παλιά κομμουνιστικά κόμματα έχουν εμφανιστεί κομμουνιστογενείς ομάδες […] οι οποίες θα όφειλαν να βρουν τρόπο να συνεργαστούν με τα ΚΚ· τα ΚΚ, παρότι “χρεοκοπημένα”, αποτελούν το κρυφό ιδανικό τους. Αν κάποιο κόμμα στερείται νοήματος, αυτό είναι ο ΣΥΡΙΖΑ: εφόσον οραματίζεται την εργατική επανάσταση (υπό ασαφείς όρους), με το να ψευτοδιαφοροποιείται από το ΚΚΕ υπονομεύει τους ίδιους του τους στόχους.
[…]
Όχι ότι το ΚΚΕ –το οποίο αποτελεί διεθνή εξαίρεση σε ό,τι αφορά την εκτίμηση της ιστορίας, την ερμηνεία του μαρξισμού-λενινισμού (με έμφαση στον λενινισμό), την αδιαλλαξία προς τα υπόλοιπα “αριστερά” κόμματα– θα δεχόταν να συνεργαστεί με τους “προδότες” του ΣΥΡΙΖΑ. Η ηθική της πίστης/προδοσίας που το διέπει εμποτίζει με μισαλλοδοξία και φανατισμό ολόκληρη την κοινωνία· το ΚΚΕ έχει επιβάλει τον ηθικό του κώδικα εδώ και εβδομήντα χρόνια: χάνοντας τον εμφύλιο πόλεμο (τον καταδικασμένο από την αρχή) κέρδισε την ειρήνη· η Ελλάδα έγινε μια δεξιά δικτατορία με σοβιετόφιλους πολίτες· μικροαστούς, συντηρητικούς “αριστερούς”· τόσο κατατρεγμένους (όχι μόνον από τη δεξιά αλλά από την ίδια τους την παράταξη) που δεν είχαν την ενέργεια για να σκεφτούν. Κανείς δεν μπορεί να ζει κάτω από συνθήκες απόλυτης πραγματικότητας· το ΚΚΕ όμως ζει κάτω από συνθήκες απόλυτης μυθολογίας. Γι’ αυτό –και για πολλούς άλλους πολιτικούς και πολιτισμικούς λόγους– το ΚΚΕ εσωτερικού, που από το 1968 υποσχόταν μια “κοινωνική” δημοκρατική αριστερά, μια αριστερά ευρωπαϊκή, απέτυχε. Το μη-ευρωπαϊκό ΚΚΕ (“εξωτερικού”) απέκτησε και διατηρεί ακόμα μεγαλύτερη δύναμη από την εκλογική του: η ηθική, ο εσωτερικός πολιτισμός του, η ρητορική του αντιστοιχούν στην ελληνοθωμανική καθυστέρηση. Και εξαιτίας αυτής της καθυστέρησης εκφράζει τη συστηματικά απλοϊκή του γνώμη “στο δρόμο”, ευαγγελιζόμενο την προλεταριακή επανάσταση. Ωστόσο, για οποιαδήποτε επανάσταση χρειάζονται επαναστάτες· ειδικά για μια προλεταριακή επανάσταση είναι απαραίτητοι οι επαναστάτες προλετάριοι.
[…]
Στην Ελλάδα όλοι –σχεδόν όλοι– θεωρούν τον εαυτό τους επαναστάτη: το χρωστούν στον παππού που σκοτώθηκε στο αντάρτικο ή πέρασε χρόνια στην εξορία. Οι πολιτικές ιδέες επηρεάζονται από την οικογενειακή μνήμη και το συναίσθημα, όχι από τη λογική.
Oι περισσότεροι αριστεροί πολίτες πιστεύουν ότι ζουν σε καθεστώς τροποποιημένης δικτατορίας: δεν εμπιστεύονται κανένα θεσμό, […] κατατρύχονται από φαντασιώσεις καταδιώξεως και, όπως είναι φυσικό μετά απ’ όλ’ αυτά, αισθάνονται ότι κινδυνεύουν περισσότερο από το “κράτος” παρά από την ίδια τους την τυφλότητα. Κι όμως, η αριστερή τρομοκρατία στην Ελλάδα είναι φαινόμενο πολιτικής καθυστέρησης και τυφλότητας.
[…]
Σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες έχουν δημιουργηθεί αριστεροί σχηματισμοί που ταιριάζουν, λιγότερο ή περισσότερο, στον 21ο αιώνα, στην εποχή όχι μόνο μετά το σταλινισμό, αλλά μετά τη συντριβή του ψευτοσοσιαλισμού. Ακόμα και τα κόμματα που ονομάζονται ακόμα κομμουνιστικά (εξαιτίας της τρομερής δύναμης που έχει η αριστερή αδράνεια) έχουν αποβάλει το δογματικό τους χαρακτήρα, τη στρατιωτική τους έμπνευση και ορολογία· εκείνη την ιστορική αυταπάτη ότι έχουν πάντα δίκιο εφόσον υπερασπίζονται “το δίκιο του εργάτη”. Και έχουν παραδεχτεί την αυτονόητη αλήθεια: ότι τα διεφθαρμένα καθεστώτα της ανατολικής Ευρώπης (πολύ περισσότερο οι “λαϊκές” δημοκρατίες της Αφρικής, οι μπανανίες σοβιετικής κατασκευής...) δεν είχαν καμιά σχέση με το κοινοτικό ιδεώδες της σοσιαλιστικής ουτοπίας. Τα κόμματα αυτά […] έχουν εκπονήσει προγράμματα εναλλακτικής ανάπτυξης, “εθνικής” ανεξαρτησίας (τα έθνη, ως τεχνητές οντότητες, επιδέχονται εισαγωγικά) και ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όπως περιγράφονται σε κάθε δυτικό κοινωνικό συμβόλαιο. Η εφαρμογή του κοινωνικού συμβολαίου και η διαρκής συμπλήρωση και τελειοποίησή του αποτελεί, κατά κάποιον τρόπο, το πεδίο της διεθνούς αριστεράς.
Το πεδίο και ο ρόλος της διεθνούς αριστεράς δεν είναι η αδιάκοπη έκφραση δυσαρέσκειας και ταξικού φθόνου, όπως φαίνεται να πιστεύουν οι δογματικοί Έλληνες που επηρεάζονται, εμμέσως ή αμέσως, από το ΚΚΕ, αλλά μια σειρά από δημιουργικές προτάσεις για τη δικαιότερη κατανομή του πλούτου, την αποστρατιωτικοποίηση, την παιδεία, την ισότητα των ευκαιριών, την προστασία του περιβάλλοντος, τον εξανθρωπισμό της καθημερινότητας· προτάσεις και προσπάθειες (ατομικές και συλλογικές) για έναν τρόπο ζωής που να στηρίζεται στην αλληλεγγύη, στην υπευθυνότητα, στην τήρηση των νόμων, στη συνεργασία πολίτη-κράτους. […] H καλύτερη κοινωνική κατάσταση δε θα προέλθει από καλύτερες ιδέες (οι “καλές” ιδέες υπάρχουν)˙ θα προέλθει από καλύτερους ανθρώπους.
[…]
Aπό την πλευρά της αριστεράς τίθεται, για μια ακόμα φορά, ένα ζήτημα ήθους. Αν η αριστερά θέλει να είναι αριστερά, οφείλει να διατηρεί τα χέρια της καθαρά, επανεξετάζοντας τις ιδεολογικές της καταβολές, τις αυταπάτες της και την ίδια της την ηθική· ή την έλλειψή της και τις διαστροφές της.
Έχει ενδιαφέρον το πώς […] ανέχτηκε δογματικά κόμματα και υποστήριξε εγκληματικά καθεστώτα, και το πώς τώρα δείχνει, με τέτοια υστέρηση και ανεμελιά, τέτοια ευθιξία έναντι των ανθρωπίνων δικαιωμάτων: η ελληνική αριστερά δεν έχει καμιά σχέση με τις ελευθερίες της δυτικής δημοκρατίας.
[…]
Η αριστερά εξέπεσε […] και στην ανόητη “πολιτική ορθότητα” που εξελίχθηκε σ’ ένα νέο κατεστημένο. Χωρίς καμιά ενοχή, χωρίς καμιά αυτοσαρκαστική χειρονομία.
[…]
Έχουμε λοιπόν την αριστερά που αξίζουμε; […] Ή μήπως ενώ προχωρεί ο 21ος αιώνας δικαιούμαστε μια αριστερά που να μηδενίζει –όσο είναι δυνατόν– το κοντέρ αυτής της τρελής ιστορίας η οποία έχει να επιδείξει, εκτός από “αγώνες” και ηρωισμούς, πισώπλατα μαχαιρώματα, αιματηρές εκκαθαρίσεις, μοιραία σφάλματα; Για να δικαιούμαστε μια “κανούργια” (όχι “ανανεωτική”, αλλά καινούργια) αριστερά πρέπει, καταρχάς, να την επιζητούμε.
[…]
Η ουσία είναι ότι για να παίξει η αριστερά “θετικό” ρόλο, όχι το θορυβώδη και κενό περιεχομένου που έχει συνηθίσει να παίζει (γόοι και κραυγές και αιώνιοι πόνοι), θα χρειαστεί καινούργια πρόσωπα με καινούργιες ιδέες και λέξεις. Χωρίς αυτό να σημαίνει ότι πρέπει να υποβάλουμε σε ευθανασία τα “παλιά” πρόσωπα, όπως ισχυρίζονται οι γνωστοί θερμοκέφαλοι που δε λείπουν από κανέναν πολιτικό χώρο: στα πλαίσια και στις παρυφές της “ανανεωτικής” αριστεράς συναντάει κανείς τους καλύτερους από τους πρεσβύτερους συμπολίτες μας (και, αναπόφευκτα, μερικούς που δε θα ήθελε να συναντήσει ποτέ...).
Η “νέα” αριστερά θα χρειαστεί σαφές, ριζοσπαστικό πρόγραμμα, που ίσως δυσαρεστήσει και σοκάρει τους καλοπερασάκηδες, τους θρησκομανείς, τους λεβεντοπατριώτες, τους φραπεδόβιους αεριτζήδες, τους γλεντζέδες των σκυλάδικων, τους τεμπελοφοιτητές, τους κουκουλοφόρους, τους αναρχοφασίστες, τους χούλιγκανς των γηπέδων κι όσες γυναίκες είναι ενθουσιωδώς παραδομένες σε ανδρική τυραννία· κοντολογίς, όποιον χαρακτηρίζεται, αυθαιρέτως, “μέσος Έλληνας”, συγκεντρώνοντας πλήθος από αντικρουόμενες ιδιότητες. Από τη φύση της, η αριστερά (φύση που έχει διαστραφεί: έτσι προκύπτει η αλλόκοτη ανάγκη για το επίθετο “δημοκρατική”, που θα έπρεπε να περιττεύει), είναι δύναμη επαναστατική μέσα στην καθημερινότητα· δεν κολακεύει τους κομφορμιστές: είτε τους θαμπώνει, είτε τους ανοίγει τα μάτια.


Το παραπάνω κείμενο αποτελεί δική μου αυθαίρετη σύνθεση αποσπασμάτων από 3 ξεχωριστά άρθρα της Σώτης Τριανταφύλλου στην Athens Voice (“Για μια δημοκρατική αριστερά” – 24/03/2010, “Αριστερή τρομοκρατία, δημοκρατία και κράτος” – 21/04/2010, “Για την «ανανεωτική» δημοκρατική αριστερά” – 07/07/2010).
Ίσως είναι κι αυτό ένα σημείο των καιρών, το γεγονός ότι αξιόλογα πολιτικά μανιφέστα διαβάζει πια κανείς στην Athens Voice…